Borsacı bir arkadaşım diyor ki,
-Konu komşu ile kötü olduk borsa yüzünden, neden diye sordum ?
-Bir hisse senedi vardı iki haftada üç katına çıkmış bana sordu alayım mı diye? Ben de çok primli sakın alma dedim. Sonra yükselmeye devam etmiş, beş katına çıkmış, şimdi bana bizde seni borsacı bilirdik sen hiç anlamıyormuşsun diyor. Berber Kamil, ne derse gidiyor diyormuş, Elektrikçi Şakir ve Manav Yaşar çok para kazanmışlar şimdi ev, araba bakıyorlarmış. Diyemedim dedi bu filmin sonu hep hüsran olur. Hani Müjde Ar’ın bir filmi vardı ya, düğünden kaçıp gelinlikle kamyonu durdurduğu, kahveye dalıp İstanbul nerede diye sorduğu, aklıma hep o film geliyor.
O filmin özetini de link atalım bari izlemeyenlere….
Son dönemde 250 binden fazla yatırımcı gelmiş borsaya, merkezi kayıt kuruluşu verilerine göre. Çoğu hisse senedi nedir onu bile bilmiyor. Bu fırsatı ilk gören manipülatör ekibi olmuş tabii ki. Bakmışlar ki yıllar sonra her fiyata, her harekete alıcı geliyor, yükseltilen her hisse alıcı buluyor…Batan firmanın hissesi de zor da olanın hissesi de, kar edenin de etmeyenin de hissesi yukarı çekilmiş ve yeni gelen kitleye yüksek fiyatlardan satılmış. Şimdi ne mi olacak?
Bu hisse senedini alan yatırımcılar önce bir tepki hareketi ile yeniden hisse senedi alıp, mal sahibi olacak sonrasında ise uzun bir bekleme dönemine girecekler. Yıllarca beklemenin verdiği keyfi ve uzun vadeli yatırımcı olmanın tadını alacaklar. Bir kısmı ise hırs yapıp kredi çekecek ve benzer hisse senetleri veya viop işlemlerinde zararı çıkarıcam derken tüm parasını verip çıkacak.
En son 1998 yılında 3’lü koalisyon döneminde bu tarz bir yatırımcı girişi olmuştu. Sonrasında el konulan bankalar ve iştirakleri, kapalı tahtalar derken… 400 bin yatırımcı parasını sıfırladı. Borsada para kaybedenler hariç sıfırlayanları yazdım sadece. Bugünkü gibi fiyat hareketi değil, yatırımcının hisse senedine devletin bedelsiz el koyması bile söz konusu oldu bu ülkede.
Yaklaşık 20 sene sonra yeni bir jenerasyon çıktı olanlar unutulmuştu çünkü ve borsaya geldiler, özlenen dans başladı. Bundan evvel kumarbaz bir kitleye, Forex tokadı vurulmuş ve resmen piyasaya iletilmeyen emirlerden 5 milyar dolar gibi bir parayı kaybeden yatırımcılardan sonra TBMM’ de araştırma komisyonu bile kurulmuştu. Sonra teknoloji meraklısı yeni nesil için bitcoin ve altcoinler sunuldu ve Türkiye’de bu işten edilen zarar da 10 milyar dolara yakın deniliyor. Bir tekel bayisinin 10 bin doları gözümün önünde nasıl kaybettiğine şahidim.
Sistemde her yeni Müjde Ar’a yeni bir gelinlik dikime hazır bekletiliyordu. Bugün ABD‘de bile Main Street ile Wall Street ayrışmasından bahsediliyorsa, sorun tüm dünyada aynıdır. Ancak ABD gibi yerlerde bireysel yatırımcı, direk hisse senetlerine değil fonlara yatırım yaptığı için, oradaki etik davranış sorunu ve sorumluluk fon yöneticileri profesyonellere geçmesine rağmen, sonuç aynıdır.
Yani kamyoncuyu, kahvedeki adamı gece yarısı gelinlik ile birisi gelirse ne yapmamalısın diye eğitmek doğru bir yöntem değil sanırım. Bence Müjde Ar’ı eğitmeli ve babasına da mani olmalıyız.
Finansal okuryazarlık, yatırımcıya önce parasını kaybedenleri öğreterek başlamalı. Hayal dünyası içinde yatırıma koşanlara parası bir haftada üçte birine nasıl iner asıl o öğretilmeli.
Manipülasyon talep olduğu sürece olacaktır. Önemli olan talebi kesmektir. Bunun en önemli kaynağı sosyal medyadır. VBTS, Brüt takas, işlem yasağı vs.vs durduramıyor neden mi çünkü sosyal medya şu hisseyi alın deniyor. Alıcı sipariş elinde almaya geliyor. Telegram da gruplar kurulmuş, taban olmuş hisse senedinde herkes destek olarak alsın, bu bir kurtuluş savaşı gibi cümleler kuruluyor. Yani zaten gelinlik giydirmişsiniz bari eline bayrak vermeyin.
Devlet tarafında alınacak en büyük tedbir eğitimdir.BORSA BÜYÜK EĞİTİM KAMPANYALARI YAPMALIDIR. Her aracı kurum eğitim kampanyası yapmalıdır ve sosyal medyada spk ve borsa tarafından özel bir daire oluşturulup takip yapılmalı ve anında müdahale edilmelidir.
Yatırımcılara ise son sözüm şu, paranızı en kolay nasıl kaybedersiniz biliyor musunuz?
TAVANA ALIŞ GÖNDEREN, TABANA SATIŞ GÖNDERMEYE DE HAZIR OLMALIDIR.
Ali Bahçuvan / Ekonomist